Το ηλεκτρονικό εμπόριο (eCommerce) στην Ελλάδα έχει σημειώσει σημαντική ανάπτυξη καθ' όλη τη διάρκεια των τελευταίων ετών και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19, όπου η ελληνική κυβέρνηση έκανε μεγάλα βήματα για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. Το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει επικαιροποιήσει την ψηφιακή στρατηγική του, τη "Βίβλο του Ψηφιακού Μετασχηματισμού", η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην προ-Covid εποχή και τώρα αναμένεται να αναπτυχθεί μέσω της περιόδου 2020-2025. Έμφαση δίνεται στην προσαρμογή της ενιαίας κυβερνητικής πλατφόρμας e-cloud, ενώ παράλληλα διευκολύνεται ο ψηφιακός μετασχηματισμός της αγοράς. Το 2019, δημιουργήθηκε μια πλατφόρμα ενιαίας εξυπηρέτησης για να μειωθεί σημαντικά ο χρόνος που χρειάζεται κάποιος για να ξεκινήσει μια επιχείρηση. Η "Επιχειρηματική Καινοτομία στην Ελλάδα" και η "4η Βιομηχανική Επανάσταση" είναι δύο χρηματοδοτικά προγράμματα που εισήγαγε η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα προκειμένου να βοηθήσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην ψηφιακή τους ανάπτυξη.
Οι πωλήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου στην Ελλάδα αυξάνονται συνεχώς και εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 4.678 εκατομμύρια δολάρια το 2022. Παρά την αύξηση αυτή, το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα είναι λιγότερο προηγμένο από ό,τι σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Ο κύριος λόγος, εκτός από την παρατεταμένη οικονομική κρίση, είναι ότι η Ελλάδα δεν έχει εκμεταλλευτεί τα οφέλη από την υιοθέτηση των ΤΠΕ και υπολείπεται του μέσου όρου της ΕΕ σε πολλούς δείκτες ΤΠΕ που ορίζονται από το Ευρωπαϊκό Ψηφιακό Θεματολόγιο. Η βελτίωση της ψηφιακής πρόσβασης και της τεχνογνωσίας, ιδίως της διείσδυσης του διαδικτύου, της προσαρμογής ιστότοπων και της ψηφιοποίησης των επιχειρήσεων, θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου.
Νομικές και ρυθμιστικές διατάξεις
Για τις επιχειρήσεις που είναι ήδη εγκατεστημένες στο περιβάλλον του ηλεκτρονικού εμπορίου της ΕΕ, δεν υπάρχουν απαιτήσεις αδειοδότησης. Για όσες δεν δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, απαιτείται άδεια λειτουργίας, ενώ για να δραστηριοποιηθεί η επιχείρηση στην Ελλάδα πρέπει να εγγραφεί στο Ελληνικό Μητρώο Επιχειρήσεων, το οποίο εποπτεύεται από το Υπουργείο Οικονομικών. Οι ηλεκτρονικές πωλήσεις ρυθμίζονται από την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το ηλεκτρονικό εμπόριο 2000/31/EK. Δεδομένου ότι η οδηγία δεν καλύπτει όλες τις πτυχές της σχέσης ηλεκτρονικού εμπορίου από τον πωλητή στον αγοραστή, όλες οι άλλες πτυχές ρυθμίζονται από τον Ελληνικό Αστικό Κώδικα, και τη νομοθεσία για την προστασία των καταναλωτών. Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GRECA) έχει δημοσιεύσει όλους τους σχετικούς κανονισμούς που αφορούν το ελληνικό ηλεκτρονικό εμπόριο στην ιστοσελίδα του.
Η οδηγία 2000/31/ΕΚ για το ηλεκτρονικό εμπόριο δημιούργησε το βασικό νομικό πλαίσιο για τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού εμπορίου στην εσωτερική αγορά. Σκοπός της Οδηγίας είναι η άρση των εμποδίων στις διασυνοριακές ηλεκτρονικές υπηρεσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η παροχή ασφάλειας δικαίου στις επιχειρήσεις και τους πολίτες στις διασυνοριακές ηλεκτρονικές συναλλαγές. Η οδηγία θεσπίζει εναρμονισμένους κανόνες για θέματα όπως οι απαιτήσεις διαφάνειας και πληροφόρησης για τους παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών, οι εμπορικές επικοινωνίες, οι ηλεκτρονικές συμβάσεις και οι περιορισμοί της ευθύνης των ενδιάμεσων παρόχων υπηρεσιών. Ενισχύει επίσης τη διοικητική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και τον ρόλο της αυτορρύθμισης.
Την 1η Ιουλίου 2021, εισήχθησαν οι νέοι κανόνες ΦΠΑ για το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ε.Ε. Η μεγαλύτερη αλλαγή που εισήχθη ήταν ότι οι παραγγελίες αξίας μικρότερης των 175 δολαρίων δεν θα περνούν από το τελωνείο, καθώς όλες οι χρεώσεις θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην τιμή και να καταβάλλονται από τις εταιρείες απευθείας στις αντίστοιχες χώρες. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους νέους κανόνες ΦΠΑ μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Συμπεριφορά των καταναλωτών
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτρονικού Εμπορίου (GR.EC.A) τα μέτρα της κρίσης COVID-19 αύξησαν την ανοδική τάση των ηλεκτρονικών πωλήσεων. Το ποσοστό αύξησης επιβραδύνθηκε λόγω του τέλους της καραντίνας και της επαναλειτουργίας των φυσικών καταστημάτων, αν και η κρίση COVID-19 είχε θετικές επιπτώσεις στον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. Τα προηγούμενα χρόνια, οι ηλεκτρονικές πωλήσεις είχαν ετήσιο ποσοστό αύξησης 15%, ενώ τώρα το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 50%. Η έρευνα της Nielsen δείχνει ότι το 22% των Ελλήνων αγοραστών αγόρασε για πρώτη φορά μέσω διαδικτυακού σούπερ μάρκετ κατά τη διάρκεια της πανδημικής καραντίνας. Πριν από το COVID, μόνο το 4% των αγοραστών θα επέλεγε ένα νέο κατάστημα, ενώ τώρα το ποσοστό αυτό φτάνει το 26%. Η ανοδική αυτή τάση υποστηρίζεται και από τις επενδύσεις που έχουν ανακοινώσει διάφοροι βασικοί παίκτες που εξετάζουν την επέκταση των ηλεκτρονικών αγορών τους. πρόσφατη μελέτη του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ δείχνει ότι μια εταιρεία με διαδικτυακή παρουσία έχει έως και 20% περισσότερες πωλήσεις από μια εταιρεία χωρίς παρουσία. Τα έσοδα από το ηλεκτρονικό εμπόριο στην Ελλάδα προέρχονται κυρίως από τις εξής κατηγορίες: μόδα (31%), ηλεκτρονικά και μέσα μαζικής ενημέρωσης (25%), τρόφιμα και προσωπική φροντίδα (19%), παιχνίδια, χόμπι και DIY (16%) και έπιπλα και συσκευές (9%). Σχεδόν το 60% του πληθυσμού πραγματοποιεί ηλεκτρονικές αγορές, ενώ ο όγκος της αγοράς των 100 κορυφαίων ηλεκτρονικών καταστημάτων έχει αυξηθεί κατά 71% από το 2018.
Πηγή: Διεθνής Διοίκηση Εμπορίου